سه دلیل اصلی شکست بخش آب در برنامههای توسعهای پیشین چه بود؟ به باور کارشناسان مرکز پژوهشهای مجلس سه دلیل ناکامی برنامههای پیشین در بخش آب ناشی از تأکید بیش از حد بر توسعه سازهای، عدم وجود دید واقعبینانه و احکام منطبق بر مشکلات بخش و همچنین عدم وجود نگرش سیستمی در مقولههای مختلف برنامه بوده است.
مصادیق تأکید بیش از حد بر توسعه سازهای، توسعه نامتوازن طرحهای توسعه منابع آب و خاک بوده که در نهایت به خدشهپذیر شدن ظرفیت برد منابع آب کشور منجر شده و بسیاری از معضلات کنونی بخش آب از جمله وضعیت نابه سامان منابع آب زیرزمینی و چالشهای ز یست محیطی با پایه آب مانند معضل گردوغبار از عواقب این عامل است.
از مصادیق عدم وجود دید واقعبینانه و احکام منطبق بر مشکلات بخش هم میتوان به ترسیم هدف غیر واقعبینانه بهبود بیلان منفی منابع آب ز یرزمینی بدون توجه به زیرساختهای واقعی نرم افزاری مورد نیاز برای تحقق آن و همچنین لحاظ نشدن پیشران مهم تغییر اقلیم و اثرات آن بر منابع آب اشاره کرد.
عامل عدم وجود نگرش سیستمی نیز به عدم لحاظ اجزا مختلف برنامه توسعه به عنوان یک سند واحد میپردازد. مهمترین مصداق این عامل، تکلیف یک دستگاه اجرایی کشور به بهبود بیلان منفی منابع آب زیرزمینی و
صرفهجویی در آب و تکلیف دستگاهی دیگر به توسعه مصارف جدید است که در نهایت این اهداف متناقض، عدم توفیق برنامه را در پی خواهد داشت. به باور کارشناسان متأسفانه این احکام و مواد به صورت جزیرهای پیشنهاد میشوند.
بررسی دقیق کارشناسی لایحه برنامه هفتم توسعه در بخش آب نشان میدهد که عامل تأکید بیش از حد بر توسعه سازهای، در این لایحه در احکام و مواد مربوط به فصل نظام مدیریت یکپارچه منابع آب تا حد زیاد ی حل وفصل شده است و عمده تکالیف مشخص شده به مبانی نرم افزاری و توسعه غیرسازها ی میپردازد.
حل عامل عدم وجود دید واقعبینانه و احکام منطبق بر مشکلات بخش در احکام مربوط به بخش آب در لایحه برنامه هفتم توسعه تا حدی مورد قبول و تأیید بوده، ولی هنوز احکامی وجود دارند که منطبق بر مشکلات اصلی بخش نیستند و یا در مورد برخی معضلات بخش، احکام ارائه شده نسخهای را ارائه نمیکنند.
طبق اعلام کارشناسان عامل عدم وجود نگرش سیستمی در مقولههای مختلف برنامه مرتبط با بخش آب، مشابه برنامههای توسعه پیشین، در برنامه هفتم توسعه نیز کما کان وجود دارد و این عامل حساس، موفقیت برنامه در کل فصل نظام مد یریت یکپارچه منابع آب را با چالش جدی مواجه خواهد کرد.